بررسی جرم‌شناختی خشونت تماشاگران فوتبال

جرم‌شناسی، شناسایی علل پیدایش خشونت را به عنوان یکی از موضوعات اساسی در مطالعات خود در نظر دارد تا در پرتوی این مطالعه آسیب‌های ناشی از خشونت کنترل گردد. سؤال در مورد چیستی خشونت تماشاگران فوتبال و عوامل مؤثر آن، اساس سؤالات تحقیق است. خشونت تماشاگران فوتبال دارای ابعاد جرم‌شناسانه بسیاری است. اینکه؛ 1- خشونت تماشاگران فوتبال از منظر قانونی بیشتر در قالب جرایم علیه اموال و خشونت‌های کلامی تعریف می‌شود؛ و 2- نقش عوامل جامعه‌شناختی و محیطی نظیر عوامل اقتصادی و عوامل وضعیتی در بروز خشونت تماشاگران فوتبال پررنگ‌تر است، به عنوان مفروضات تحقیق می‌باشد. تئوری‌های متفاوتی در بُعد زیستی و روانی و جامعه‌شناختی در این خصوص ارائه گردیده است. در ایران نوع و میزان و کیفیت این خشونت به هیچ‌وجه قابل مقایسه با کشورهای اروپایی نیست لیکن قابل‌انکار نبوده و به عنوان یک انحراف در برخی موارد رنگ مجرمانه نیز می‌گیرد. پژوهش حاضر با روش میدانی و کتابخانه‌ای به صورت تلفیقی، ترکیبی میان 386 نفر از تماشاگران فوتبال و طرفداران تیم‌های استقلال و پرسپولیس انجام گرفته است. یافته‌ها نشان می‌دهد که بخشی از دلایل خشونت‌گرایی در بین تماشاگران به مسائل جامعه‌شناختی و برخی به مسائل روانی برمی‌گردد. سن، میزان کنترل خانواده و پایگاه اقتصادی و اجتماعی، تأثیر منفی معنادار و سابقه دعوا، نزاع، تنش، ناکامی، مصرف سیگار، سابقه مجرمانه بین دوستان و خویشاوندان، سابقه مجرمانه، عزیمت جمعی و گروهی، ارتباط با باشگاه و مسؤولان و عدم سازگاری انتظارات، دارای تأثیر مثبت و معنادار در ارتکاب تماشاگران فوتبال تیم‌های استقلال و پرسپولیس به خشونت است. مسائلی نظیر سن، درآمد و اوقات فراغت، سازگاری اهداف و وسایلکنترل و نظارت، وسایل حمل و نقل و امکانات ورزشگاه در کنار دیدگاه کلارک[1] و رابرت مرتون[2] و ویژگی‌های خاص جامعه ایرانی در مدلی خاص می‌تواند به عنوان نظریه‌ای ترکیبی و مستقل در جرم‌شناسی خشونت تماشاگران فوتبال در ایران ارائه گردد. [1].       Clark.[2].       Robert Merton.